KANSERLE SAVAŞ

Ekim ayının "Meme Kanseri Farkındalık Ayı" olduğunu yeni öğrendim.
Ve farkındalık yaratılmasına benim de katkım olsun diyerek, önce ben farkında olayım dedim kısa bir araştırma yaptım ardından da başladım yazmaya.

Meme kanseri Dünyada ortalama otuz kadında görülürken, bizde sekiz kadında bir görülüyormuş. Nedenleri çok; genetiği, kötü beslenmeyi, radyasyonu, sigarayı ve stresi başta gelen nedenler olarak sayabiliriz.

Kanserden korkma geç kalmaktan kork deniliyor denilmesine de genellikle geç kalınıyor. Ve kanser ilerlemiş durumda görüldüğünde, mücadele zorlaşıyor, neredeyse iş işten geçmiş oluyor. 

Ne yapmalıyız? Cevap kısa: Farkındalık ve de duyarlılık yaratmalıyız. Son yıllarda farkındalık yaratmak için yapılan çalışmaların çoğaldığını görüyoruz. Bu olumlu bir gelişme. Kentimizde de, yapılan çalışmalar var. İl Sağlık Müdürlüğünün kansere yönelik taramalar yaptığını biliyoruz. Bir çalışmayı da Manisa Rotary Kulübü "Bugün Bir Saat, Yarın Bir Hayat." diyerek başlattı.

Amerikan Kanser Birliği 2030 yılına vardığımızda kanserden ölenlerin sayısının kalp hastalığından ölenlerin önüne geçeçeğini öngörüyor.  Anlaşılan kanser gündemde kalmaya can almaya devam edecek. Kanser can almaya devam ederken, elbet ki, kansere karşı verilen mücadele de artarak devam edecek. Kanserin kökünü kurutamayız ama sanırım kanserden ölenlerin sayısını alacağımız önlemlerle azaltabiliriz. Özellikle, meme kanserinde erken saptama ile etkili tedavi yapılarak kanserden kurtulmanın mümkün olduğu biliniyor artık. Erken saptamayı da kadınlarımızın kendisi yapacak. Olması gereken farkındalık ve duyarlılık. Manisa Rotary Kulübü de, farkındalık yaratmak için bir çok rotary kulübünün ortaklaşa yaptığı bir çalışmanın içinde yer alarak çalışmayı Manisa'ya taşımış. Manisa Rotary Kulübünün Kentimize taşıdığı bu güzel çalışmaya, Radyo Hiraş, Sekiz Eylül Hastanesi Doktor ve çalışanları, Yurtiçi Kargo ve Magnesia AVM gibi destek veren kişi ve kuruluşlar da çıkmış. Amaç farkındalık yaratmak. Bize düşende bu olumlu çalışmanın içinde olanları yürekten kutlamak. 

 Rotary Kulüpleri Bugün bir saat yarın bir hayat" projesi ilermeme ve kolonkanserleri hakkında farkındalığı arttırmayı, halkımızı bilinçlendirmeyi ve kendi kendine meme muayenesi yapılabildiğini öğretmeye çalışıyorlar."Erken teşhis ile hayatlara dokunacak ve hayatlar kurtaracağız !" diyorlar.                                                                                                     

 Kadınlarımız, kendi bedenlerine özellikle memelerine dokunarak,  tanıyarak, kendi kendilerine ön saptama yapabilirler. Bedenlerindeki değişikliklerin farkına varabilirler. Farklılık gördüklerinde de hemen doktora başvurarak, erken teşhisle kanserden hastalık ilerlemeden kurtulabilirler. Bence zaman ayırın ve Manisa Rotary Kulübü'nün 23-26 Ekim 2014 tarihlerinde Magnesia AVM’ de yapacak olduğu çalışmalara katılın. Sekiz Eylül Hastanesi hekim ve sağlık personelinin anlatacaklarını dinleyin.

Kilo almak kanser riskini arttırdığına göre, kilomuza dikkat edeceğiz. Düzenli olarak spor yapacağız. Alkol tüketimini azaltacağız. Ve kesinlikle sigara içmeyeceğiz ve içenlerin yanında durmayacağız.

Kanserle mücadeleyi, 23-26 Ekim Tarihlerinde Magnesia AVM'ye uğrayarak ve de sigarayı bırakarak başlatabilirsiniz.  Sağlıklı günler diliyorum. Sağlıklı olmak öncelikle sizin elinizde.Sağlığınıza dikkat edin sevenlerinizi üzmeyin..

  

     

                                                                                                           

MANİSA'NIN KURTULUŞU
Köşe yazım için konu düşünürken, önce Manisa'nın sonra, CHP'nin kurtuluşunu yazmak geldi aklıma. Manisa'nın kurtuluşunu 8 Eylül'de kutlayacağız. Yazıyı üç gün önceden yazmış olacağım. Sorun olmaz dedim kendi kendime. CHP'nin de 5 Eylül'de kurultayı var. CHP üzerine de bir kaç cümlede olsa birşeyler yazmak istiyorum bugün.
Manisa'nın kurtuluşunu yazmadan önce Google'ye "Manisa'nın kurtuluşu" yazıp bir arama yaptırdım. Kahramanlık öyküleri çıkmadı bu aramadan. Sizde deneyeblirsiniz. Manisa'nın Kurtuluşunu yazmaya Manisa'nın işgalinden başlayayım dedim. İşin derinliğine indikçe canımın sıkılması artmaya başladı. Manisa'nın işgali, insanın yüreğini burkan bir öykü. Güzel bir kenti, bir tek kurşun atmadan, düşmana teslim ediyorsunuz. İçinizden çıkan hainleri görüyorsunuz. İşgali anımsatmak insan öfkelendirmekten başka bir işe yaramıyor. CHP'yi yazarkende aynı duygular içinde olacağım kesin... Manisa'nn Kurtuluş deyince 8 Eylül 1922'de Mustafa Kemal'in askerlerinin Manisa'yı kurtarması ve Spil Dağına sığınan Manisalı hemşerilerimin Manisa'ya dönmesi canlanıyor gözlerimin önünde. İşgali araştırırsanız, sonradan Hüsnüyadis adını alacak olan Manisa Mutasarrafı (valisi) Giritli Hüsnü adıyla karşılaşırsınız.

Halkın direnişini kıran, düşmanı törenle karşılayan hain Hüsnüyadis. Hüsnüyadis'i yazamazdım, kurtuluş gününde. Manisa biravuç Yunanlı tarafından yakılırken karşı çıkmayanları yazamazdım. Yunana karşı direnmek isteyen Parti Pehlivan'a destek olmak söyle dursun, engel olanları yazamazdım . Bu hain Hüsnüyadis var ya, bu Manisa'yı düşmana bir kurşun bile attırmadan teslim eden Hüsnüyadis, araştırdıkça, okudukça öfkemi kabarttıkça, keşke yeni Hüsnüyadis'ler olmasa diye düşünebildim sadece. Müftü Alim Efendi adını ve anısını yaşatmak için, çalışmalar yapmalıyız. Parti Pehlivan için de yapılmalı aynı çalışmalar. Anıtlarını yapabiliriz. Bir cadedeye, parka ya da bir binaya adlarını verebiliriz. Kurtuluş haftasında düzenlenen etkinrliklerde anabiliriz bu kahramanlarımızı. 8 Eylül'de Manisa, 9 Eylül'de İzmir kurtarılarak, Cumhuriyetin yolu açıldı. Onun için, Atatürk ve Kuvayi Milliye Anıtının bulunduğu noktaya Cumhuriyet Kapısı adını vermiştik ancak kimsenin bu adı kullandığı yok. Cumhuriyet Kapısı adı öne çıkarılmalı ve kullanılmalı. Cumhuriyet Kapısı kentimizin dört kapısından ilk yapılanı oldu. Diğer kapılar da yapıldığında, kentimizin tarihi kimliği daha çarpıcı biçimde çıkacaktır ortaya.

   

Gelelim CHP'ye 5 Eylül'de yapıla korultayın da önceden yapılan kurultaylardan bir farkı olmayacaktır göreceksiniz. CHP'nin kronikleşen sorunları var. Üyeleri açısından, ülkemizin yaş ortalaması en yüksek, eğitim düzeyi açısından en düşük partisidir CHP. Muhalefete bağımlı durama gelmiş partidir CHP. İç mücedelenin, dış mücadelenin önüne geçtiği partidir CHP. CHP yapısal bir değişiklik yapamadığında, seçimlerin kaybedeni olacaktır hep. CHP bu haliyle solun değil sağın şansı durumundadır. Sorunları kimse tartışmak çözümler üretmek istemiyor. Büyük çoğunluk delege hesapları yapmakla çetele tutmakla meşgul. CHP ülkenin sorunlarını öne koymalı çözüm için projeler üretmeli. Kişileri değil, ilkeleri tartışmalı. CHP yaşlanan ve kısırlaşan bir parti durumuna gelmiştir. Sorun kurultaylarla değil, ülke düzeyinde yapılacak planlı programlı arama konferanslarıyla çözümlenir ancak. CHP küçülmeden büyemez. Çok basit CHP'yi büyütmek istiyorsanız önce küçülteceksiniz. Zeytin ağacı budar gibi budayacaksınız. Kartlaşan ve kurayan dalları acımadan keseceksiniz. Ağaç budadıkça gelişir...

Spil Dağı

Sipil Dağı ülkemizin florası (bitki örtüsü ve çeşitliliği) ile faunası (yaşam türleri) açısından  sayılı doğal güzellik ve zenginliklerinden olduğu için Ulusal Park ilan edilerek korumaya alınmış görkemli doğa harikalarındandır. Doğal güzelliklere mitolojik, arkeolojik ve tarihsel  zenginliği de ilave etmek gerekiyor. Sipil dağı Manisa için gerçekten büyük bir zenginlik.

Spil sadece Manisa’mız için değil bölgemiz ve ülkemiz için büyük bir hazine. Peki biz Manisa’lılar olarak Turizm Bölgesi da ilen edilen Sipil Ulusal Parkı’ndan yeterince yararlanıyor muyuz? Bu sorunun yanıtı “kesinlikle hayır.”olur.  Sipil Dağı’ndan yeterince yararlanamıyoruz. Turizm bölgesi ilan edilen Spil Dağı’nda turistik tesislerin yapımına başlanmış olması sevindirici, yatırımlar devam etmeli. Yatırımlar sadece devlet eliyle yapılanlarla sınırlı kalmamamıl. Özel sektör işin içine çekilmeli. Ancak Manisaların yapılanlara ilgisi çok az. Kurulması düşünülen tesislerin neler olduğunu bilenlerin sayısı çok az. İlgilenenler yapılanları da yapılması ve yapılmaması gerekenleri biliyor. Sürekli tekrarlayıp durduklarım var.  Keşke golf tesisi yapmasalar, keşke betonlaşma olmasa, keşke şu teleferik işinden vazgeçilse diyorum. Golf sahası ağaç kesimine neden oluyor, bol su gerektiriyor. Spilin kıt kaynaklarından birisi de su. Telefereki hiç gerekli değil. Dağın doğallığını bozacağı gibi, biir çok ağaçın kesilmesine de neden olacağı bilinen biir gerçek. Teleferik Spil'e ihanet olur. Ben bırakın yapılmasını gündemde kalmasından bile rahatsız oluyorum...

Yaklaşık 15-20  yıl önce bir Kazak göçmeni gelmiş Manisa’ya, adı Şirzat Doğu. Sipil Dağı’nı görmüş hayran kalmış. “Spil’de ufak bir vadide bir Kazak Alaş çiftliği kursam, at yetiştirsem, kımız üretsem ne iyi olur.” demiş. Manisa’da yetkili yetkisiz birçok kişiye açmış bu düşüncesini. Uykusu derin kent Manisa duymamış bu kazak göçmenin söylediklerini. Elinden tutan, yardım eden, yol gösteren olmamış. Bakmış olmayacak, başka yerler aramaya başlamış. Sonunda Kemalpaşa yolu üzerinde,  Çinili Köy’ün karşılarında güzel bir vadi bulmuş ve buraya kurmuş Kazak Alaş Çiftliği’ni. Bir hafta sonu gidin görün. İğne atsanız yere düşmez derler ya işte öyle kalabalık oluyor. Yer oturacak yer bulabilirseniz bir sebze çorbası bir mantı bir tas da kımız içebiliyorsunuz. At binme merakınız varsa, vadi de atla gezi de yapabiliyorsunuz. Spil’in görkemine yakışacak bir yatırım, ilgisizlimiz duyarsızlığımız yüzünden Kemalpaşa’ya yapılıyor. Hafta sonlarında yüzlerce binlerce kişinin Sipil Dağı’na geldiğini düşünün, işte sizi turizm. Yıllardır keşke Sipil Dağı’nda bir kazak obası kurabilsek der dururdum, olmadı. Sipil için düşündüklerimizi şimdi Yunt Dağlarında gerçekleştiriyoruz.

Kuzey doğusundaki bereket ve doğurganlığın simgesi Kybele kaya yortusu, kuzey batısındaki  mitolojik Niobe kayası, doğal güzellikleri ve mitolojik zenginlikleri ile Görkemli Spil Dağı,  ilgi sevgi ve yeni yatırımlar bekliyor. Üzerinde gezinecek insanlar bekliyor. Spil Dağı’nı sırtımızda bir yük gibi görmeyelim. Sipil Dağı Manisa'nın zengiinliğidir.

 

Spil Dağı’nda atla gezilebilecek, yürünebilecek o kadar çok güzellik var ki,  tanısanız tutkunu olursunuz. Sipil Dağı’nda gün yüzüne çıkarılmayı tanıtılmayı bekleyen o kadar çok mağara var ki, güzelliklerini keşfedecekleri bekliyor.  Sipil Dağı’nın tırmanılacak kayaları, gezilecek mağaraları, koklanacak çiçekleri serinliğinde yürünecek çamları, buz gibi temiz suları var. Manzaralarının güzelliğini Manisa Tarzanı filminde gördük. Spil dağı her mevsim güzel.

Haydi daha da geç olmadan Spil için elele verelim. Bir çalıştay  yapalım. Göreceksiniz çok güzel, çok yaralı, uygulanabilir düşünceler çıkacaktır ortaya. Görkemli Sipil Dağı bizim verdiğimizin daha fazlasını bize verir. Dilerim bu kent “uykusu derin kent” yerine, “girişimciler kenti” olarak anılır. Dilerim insanları daha duyarlı olur…

                                                                             

OBASYA ATAĞI

Manisa'da turizm seferberliği başladı. Manisa Obasya'yı konuşuyor.
Obasya Projesi devlet, belediye ve yurttaş işbirliği ile gerçekleşiyor.
İçinde yurttaşın olduğu projelerde sürüdürülebilirlik daha kolay sağlanıyor.
Vatandaşa balık verme yerine, balık tutmayı öğretmiş oluyorsunuz.
Obasya Projesi Manisa Protokolüne tanıtıldı.
Tanıtım Toplantısana katılan Manisa Valisi Erdoğan Bektaş "Obasya Manisa için önemli bir projedir." dedi.

Zafer Kalkınma Ajansı ile Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK)’nun hibe destekleriyle, Obasya Turizm Geliştirme Kooperatifi tarafından Manisa Yunt Dağı’nda yapımı başlatılan “Zaman Geçidi Müzesi” projesi  ülkemizin kendi türünde ilk projesi olacak.

OBASYA Projesi tanıtım toplantısına Vali Bektaş’ın yanı sıra, Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Mehmet Güzgülü, Yunusemre Belediye Başkan Yardımcısı Ramiz Şiyak, İl Milli Eğitim Müdürü Mustafa Altınsoy, sivil toplum temsilcileri, Belediye eski Başkanlarından Ertuğrul Dayıoğlu sivil toplum örgütlerinin yöneticileri katıldı. 

OBASYA projesi mimari düzenlemesi ile Asya'dan Anadolu'ya Türklerde mesken konseptini kapsayan butik otel, hobi bahçeleri, müze, atçılık ve okçuluk gibi birçok temayı içeriyor '19.YY da Yunt Dağları'nda Yaşam' konulu Zaman Geçidi Müzesi bölümünün inşaat keşif bedeli 321 bin 547 TL ve bunun 156 bin 837 TL'si Zafer Kalkınma Ajansı tarafından 'Turizm Enerji ve Çevre Alt Yapı Mali Destek Programı' kapsamında karşılanmaktadır. Müzede Yunt Dağları yöresinin geleneksel mimarisi olan taş duvarlı ve toprak damlı evlerin dördü rölevelerine sadık kalınarak inşaa edilip, ahır, sundurma, fırın ve çeşme gibi müştemilatlar ile bir köy meydanı dokusu yaratılacak. 965 metrekare kapalı sergi alanı olan tesiste 19. yüzyılda Yunt Dağları'nda yaşam, folklor, tarım ve hayvancılığa dayanan ekonomisi ve halıcılık ön planda olmak üzere el sanatları ile tanıtılacak. Ayrıca yerel yiyeceklerin sunulacağı restoran / kafe ile hediyelik eşya standı sunumu bütünleştirecek. Obasya Projesi'nin konaklama bölümünü oluşturan kırsal butik otel, içleri tam konforla döşenmiş 27 yurt (keçe ev) ve bunların merkezinde yer alan 120 metrekarelik büyük birçok amaçlı yurttan oluşmakta. Tesisin ve 32 hobi bahçesinin inşaat keşif bedeli olan 1 milyon 375 bin 721 TL'nin 687 bin 860 TL'si Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) tarafından hibe olarak sağlanıyor.

Zafer Kalkınma Ajansı ve TKDK'nın mali desteklerinin Obasya Turizm Geliştirme Kooperatifi'nin Yunt Dağı Projesine aynı dönemde sağlanmasını hem Manisa turizm seferberliği için önemli bir destek hem de projeye duyulan güvenin bir işareti olarak görülmelidir.

Toplantının ardından OBASYA Projesini değerlendiren Vali Bektaş'ın, OBASYA’nın Manisa için önemli bir proje olduğunu belirterek, şehrin tarımıyla, sanayisiyle, turizmiyle bir bütün olduğunu söyledi. Vali Bektaş, “Bir kısmı eksik kalınca şehir eksik kalıyor. Manisa’da ciddi anlamda bir tarım ve sanayi potansiyeli var. Sanki bunlar bize yeter, başkasına gerek yok gibi düşünülüyor. Tarımda ve sanayide çalışan insanların turizm çadırında mola vermeleri gerekiyor. Kırsal coğrafyamız bize çok büyük imkânlar veriyor. Yunt Dağındaki güzellikleri ortaya çıkaracak projeler elbette önemli. Bundan dolayı OBASYA Projesini hayata geçiren arkadaşlarımızı yürekten kutluyorum demesi, kooperatifçileri yüreklendirdi. kooperatif yöneticileri, projeyi 2014 yılı içinde tamamlayacaklarını belirttiler.

                                          

                                          

TANTALOS İŞKENCESİ

Kentler büyüdükçe yalnızlıklarında büyüdüğünün farkındasınız değil mi? Büyük kentler büyük yalnızlıklar getirdi.  Kentlerde yaşayanlar olarak, yalnızlığı yüreğimizin derinliklerinde duyar olduk.
Büyüyen kentler insanın sorunlarını da büyütüyor.

Ben bu düşünceler içinde yaşadığım kente Manisa’ya bakıyorum ve aklıma gelenleri yazarak paylaşıyorum sizinle: Katılmaya bilirsiniz ama bunlar benim düşüncelerim.
Bireyciliğin önde olduğu ve hüküm sürdüğü kent: Manisa.
Varsıllıkla yoksulluğun kol kola girdiği kent: Manisa.
Doğusu geçmişe, batısı geleceğe açık kent: Manisa.
Yararsız çekişmelerin kısır döngüsünden kurtulamayan kent: Manisa
Geleceğini planlaamada geciken kent: Manisa
Dedikodunun mayalanıp harmanlandığı kent: Manisa.
Görkemli Sipil dağının eteğinde uyumayı seven kent: Manisa
Tantalos İşkencesi çeken kent: Manisa.

                                                                                                                                                                     Tantalo işkencesi çeken kent, bakın burası önemli.

Bu Manisa, bizim Manisa’mız. Biliyoruz ki, başka bir Manisa da yok zaten.
Bu kenti bu kentin insanını seveceğiz ele ele vereceğiz. Manisa’yı daha güzel daha yaşanası yapacağız.  Unutmayın, katılım olmadan atılım olmaz. Katılmak gerek.

Katılmak, sürüye katılmak değil elbet. Yönetime katılmak gerek,  Çözüme, çözümün parçası olmaya katılmak gerek.

 

Manisa Tantalos işkencesi çekiyor dedim.  Tantalos İşkencesi nedir, duydunuz mu hiç?  Duyanlar vardır elbet.  Ben duymayanlar için, kısaca anlatayım: Tantalis kentinin kıralı Tantolos Görkemli Spil Dağının doruklarında tanrılar sofrasına oturmaktadır her zaman. Tanrılarla düşüp kalktığı için, o da tanrılığa özenip, tanrılardan  ölümsüzlük ister bir gün. Tanrılar kızarlar kızmasına ama yinede ölümsüzlük verirler Tantalos’a. Ama onu bir gölün içinde yaşamaya tutsak ederler. Su Tantalos’un ağzına  girecek kadar derindir. Ancak Tantolos susayıp içmek için eğildiğinde, su hızla çekilir ve bataklığa dönüşür bir yudum su içemez Tantalos. Tantalos acıktığında başının üstünden sarkan üzümlere incirlere çeşit çeşit meyvelere uzanır, her uzanışında da meyveler geri çekilir, yok olur. Tantolas varlık içinde yokluğu yaşar. Tantalos işkencesi, varlık içinde yokluğun yaşanmasıdır.

Varlık içinde yokluk çekenlere “Tantalos işkencesi çekiyor” derler.

Acaba diyorum. Acabası fazla oldu. Manisa Tantalos işkencesi mi çekiyor?  Bence öyle, Manisa  Tantolos işkencesi çekiyor. Manisa varlık içinde yokluğu yaşıyor. Manisa olanı, alanı ve zamanı iyi kullanamıyor… Bir kez daha yineliyorum. Manisa olanı, alanı ve zamanı iyi kullanamıyor…
Manisa Tantalos işkencesi çekiyor.
Manisa varlık içinde yokluğu yaşıyor…

Birlikte olmak yüzyüze bakmak değildir. Birlikte olmak aynı yöne bakabilmektir. Yüz yüze baktın mı kavga ve dedikodu kaçınılmaz olur. Aynı yöne bakıldığında da dayanışma gündeme gelir. Manisalılar dayanışmayı pek bilmezler demeye de dilim varmıyor. Çünkü, Yeni Manisa’da güzel dayanışma örnekleri sergiledik. Ancak Yeni Manisa’da güzel dayanışma örnekleri sergilerken, engellenmenin her türlüsüne de tanık olduk…

Gelin, şu kırgınlıkları dargınlıkları bitirelim. Gelin Manisa’da beyaz bir sayfa açmayı deneyelim.

Dargınlığın tarafı mı olacağız; Dargınlığın dışında mı kalacağız?. Dargınlığın tarafı olmak çözüm için adım atmanın en büyük engelidir. İşbirliği dayanışma başlatamadığımızda, Tantalos İşkencesi sürüp gider kentimizde, Haydi hep birlikte elele verip bitirelim bu işkenceyi. Haydi uzat elini...

                                                                                                                                     

UZLAŞMA

Uzlaşma bir kültürdür.
Uzlaşma uygarlıktır.

Uzlaşma insana yakışır.

Bu ülkenin, evinde mahallesinde, köyünde kasabasında kentinde her yerinde uzlaşmaya ihtiyacı var. Demokrasi uzlaşmadan güç alır. Uzlaşma olmadan demokrasi olmaz.

Ayrı düşünmek başka şey, ayrı durmak başka şey.

Ayrı düşünebiliriz ama ayrı duramayız

Biz aynı ülkenin yurttaşlarıyız. Uzlaşma kültürünün gelişmesi gerekiyor.

Sözün yerini yumrukların aldığı ortamda uzlaşma olmuyor.

Politikacılar, Başbakan ve Cumhurbaşkanı, ayrıştıran değil birleştiren olmalıdır.
Ülkenin ve yurttaşların tümünü kucaklamalıdır.

Belediye Başkanları da öyle, bir partinin adaya olurlar ama seçildiklerinde tüm kentin başkanıdırlar artık. Görevleri tüm yurttaşlara eşit yakınlıkta olmaları gerekir.
Yakalarından parti rozetini çıkararak otururlar koltuklarına.
Partiler fikir kulüpleri gibi olmalı.

Partiler ülkenin sorunlarına çözümler ve projeler üretmeli.

Halkta projelere bakıp oy vermeli.

Parti liderlerinin en az iki üç ayda bir kez bir bir araya gelmeleri ülke sorunlarını tartışmaları gelenek haline gelmeli. Birbirlerine başarılar dileyebilmeliler. Kazananı kutlayabilmeliler.

Siyaset yumrukla değil kafayla yapılmalı.
Mecliste atılan yumrukların değil, ülkenin aydınlık geleceği için atan yüreklerin sesi duyulmalı.

Siyaset parayla değil, bilgiyle, halka gösterilen ilgiyle yapılmalı.

Partiler arasında uzlaşma kültürünün gelişmesi, demokrasinin kökleşmesine ihtiyaç var.

Eğer ülkemizde uzlaşma yaşayan bir gelenek haline gelirse, güçlü iktidarlar da başarılı olur, koalisyonlarda.

Eğer siyasi partiler ülkeye ve halka hizmet için varsa, kavga yerine uzlaşma yapmaları gerekir. “Benin dediğim olacak” denilen yerde uzlaşma olmaz. “Doğru olan gereken olsun, üzerinde uzlaşılan olsun” denilirse uzlaşma olur.

Dediğim gibi. Liderler en az iki üç ayda bir kez bir araya gelmeliler.

Birbirlerinin elini dostça sıkabilmeliler.

Birbirlerine karşı samimi olabilmeliler.

Söz konusu vatan, söz konusu cumhuriyet, söz konusu demokrasi olduğunda işbirliği yapabilmeliler.

Mecliste bazen oybirliği ile alınan kararlar oluyor. Oybirliği ile alınan kararlar milleti mutlu ediyor.

Ne siyasiler gerilsin, ne de halk. Liderler uzlaşmanın önderi olsun.

Kavgayla gelen başarı kavgayı, uzlaşmayla gelen başarı uzlaşmayı özendirir.

Barışa, dayanışmaya uzlaşmaya ihtiyacımız var.

Sevgiyi ve bilgiyi paylaşarak büyütmeye ihtiyacımız var.

Bir siyasi partinin üyesi olmak diğer siyasi partilerin düşmanı gibi davranmayı gerektirmez.

Tek ihtiyacımız var: Uzlaşma, uzlaşma, uzlaşma.
Uzlaşmayı halk olarak biz istersek, siyasiler de istemek zorunda kalırlar...
Haydi o zaman, uzlaşmak için, işbirliği ve dayanışma için uzat elini,

                                                                                           

                                                                                          

YALNIZ KALMAK ÖNDE OLMAKTIR

YALNIZ KALMAK

ÖNDE OLMAKTIR

 

Yalnız adam olduğum söyleyenler çok olur.

Kimisi eleştiri gibi söyler.

Kimisi kayda değer bir saptama olarak.

Söylenen doğrudur.

Yalnız olduğumu bilirim.

Bunun bana söylenmesi hoşuma da gitmiyor değil.

Yalnız olduğum söylenince, Tebrizli Şems’in in güzel bir sözünü anımsıyorum:

 “Sen ne kadar önde gidersen arkandan gelenler o kadar az olur.”

Şimdi de, “Sen önde mi gidiyorsun?”diyenler olacaktır elbet.

Evet, öğünmek gibi olmasın ama, önde gitmeye önde olmaya çaba gösteriyorum.

Dersime çok çalışıyorum.

Tembellik yapıp, tembelliğime gerekçeler aramakla geçirmiyorum zamanımı.

Birçok kişiden önde olduğum konular var.

Kentleşmede kentlileşmede meslek olarak seçtiğim kooperatifçilikte öndeyim.

“Seni sevmeyen çok insan var” diyenler de oluyor.

Doğrudur.

Beni sevmeyenler olabilir.

Olmazsa yadırgardım ve üzülürdüm.

Önde gidenin gördüklerini arkadan gelenler göremez.

Ya da sonradan görürler.

Sonradan görenler önce göreni ve söyleyeni kıskanırlar.

Söylediklerini duymazlıktan, gördüklerini görmezlikten gelirler.

Önde gidenin kaderi yalnızlıktır.

Bunu bildiğim yaşayarak öğrendiğim için, “yalnız adam” nitelemesinden hiç rahatsızlık duymuyorum.

Peki, gerçekten yalnız mıyım?

Benim anladığım anlamda hiç yalnız değilim: küçük bir odada hatta bir hücrede bile binlerce insanla birlikte olabiliyorum.

Düş kurabiliyorum.

Konuşabiliyorum.

Yalnızsın diyenlere, yalnız değilim demiyorum

Yalnızsın diyenlere kızmıyorum kırılmıyorum.

Söylenen anlamdaki yalnızlık benim kendi seçtiğimim bunu biliyorum.

Milyonları peşinde koşturan insanların yalnızlığını düşünün.

Milyonları peşinde koşturanlar da yalnızdılar ve yalnız öldüler.

Kalabalıklar içinde yalnızlığı.

Yalnızlıkta kalabalığı yaşamayı bilmeyenlerin yalnızlığı değildi onların yalnızlığı.

Kürsüden yüz binlere konuşanın kürsüde yalnız olmadığını söyleyebilir misiniz?

Ne demiş Tebrizli Şems: “Sen ne kadar önde gidersen arkandan gelenler o kadar az olur.”

“Sürüden ayrılanı kurt kapar” diyenlere mi inanayım.

Sürünün içinde kalmaya mı razı olayım.

Yaşamıma korkular mı yön versin, yoksa sevgiler mi?

“Kurt kapar” diye sürünün içinde kalmaktansa, korkuları aşarak yaşamak daha onurlu daha doyurucu daha iyi değil mi?

Yalnız kalmaktan korkmayın,

Sürünün içinde koyun kalmaktan korkun.

Yalnız kalmak önde olmaktır.

Bunu bilirseniz yalnız olduğunuza üzülmezsiniz.

Farklılığınız yalnızlığınızdır.

Farklı olmak, aynı olmaktan güzeldir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

BÜYÜK KENT BÜYÜK YALNIZLIK

 

 

BÜYÜK KENT BÜYÜK YALNIZLIK

 

Büyüyen kentlerle birlikte insanların yalnızlığının da büyüdüğünü sürekli olarak yineleyip duruyorum. İlk kez duyanlara ilginç geliyor da, sürekli duyanları ve yazılarımı okuyanları sıktığımı düşünmeye başladım. Ne yapayım, bazışeyleri tekrarlamakta yarar var. Taşı delen damlanın gücü, sürekliliğinde gizlidir. Bazı şeyler bizi sıksada tekrarlamaktan geri durmamalıyız. Büyük kentler gerçekten büyük yalnızlıklar getiriyor.  Hızlı kentleşmenin getirdiği en büyük sorun yalnızlık. Ancak, yalnızlık salt bizim ülkemizin sorunu değil. Örneğin Amerika’da kişi başına bir bilgisayar düşüyor ama, her kişiye bir dost düşmüyor. Herkes kalabalıklar içinde yalnızlık çekiyor.

 

İnsan soyu kalabalıklar içinde yalnızlaşma sorununu nasıl aşacak? Çağımızın  kentleşme ile

 gelen bu sorunu aşılabilecek mi? İnsanlar  büyük kentlerde büyük dostluklar geliştirebilecek mi? Kalabalıklar içinde yalnızlıktan kurtulabilecek mi? Evet, çağımızın en büyük sorunu kalabalıklar içinde yalnızlık.

     

Yaşamınızı sürdürdüğünüz, apartmana bir bakın kaç kişi, kaç kişi ile dargın. Kaç kişi kimseyi selamlamadan yanınızdan geçip gidiyor. Akşamları birbirine oturmaya gidenlerin sayısına bir bakın. Ne kadar yalnızlaştığımızı göreceksiniz. Apartmanlar ve caddeler birbiri ile konuşmayan insanlarla dolup taşıyor.

 

İnsan soyunun giderek büyüyen yalnızlığını aşmak, yüzyılımızın temel sorunu olarak çıkıyor karşımıza. Bırakalım dünyayı, bırakalım başka kentleri biz Manisa’da nasıl aşacağız yalnızlığımızı? Yalnızlık aşılabilse yaşamın güzelleştiği görülecektir.

 

Yalnızlığın aşılması fiziki çevre ile yakından ilgili. Yalnızlığın aşılmasının en büyük engeli sağlıksız kentleşme. İnancım o ki,  Yeni Manisa gibi, kooperatifler eliyle üretilen kent parçalarında yalnızlık daha kolay aşılacaktır.  Yalnızlığı aştığımız oranda yaşam güzelleşecektir. Belediyelerimize, Sivil Toplum Kuruluşlarımıza, Apartman ve site yönetimlerine yalnızlığı aşmada büyük görevler düşüyor.

 

Yalnızlığı aşmak için kentli olmak gerekiyor. Yapılacak iş çok basit: Kendini sevdiğin kadar aileni, aileni sevdiğin kadar komşularını, komşularını sevdiğin kadar, hemşerilerini, hemşerilerini sevdiğin kadar, yurttaşlarını, yurttaşlarını sevdiğin kadar, tüm insanları sevmeye çalışırsan, evini sevdiğin kadar, sokağını, sokağını sevdiğin kadar mahalleni, mahalleni sevdiğin kadar, kentini, kentini sevdiğin kadar, bölgeni, bölgeni sevdiğin kadar ülkeni, ülkeni sevdiğin kadar dünyayı ve evreni sevmeye çalışırsan, yalnızlığı aşmak için en önemli adımı atmış olursun. Bunu başardığında kentli olursun, yurttaş olursun.

 

Dostlarını seçerken, “dünya görüşüne uygunluk” koşulunu arama. Dostlarını seçerken, insana verdikleri değere ve kalplerinde sevgiye ayırdıkları yere bak…

 

Kentli olmak ve insanları sevmek  yalnızlığı aşmanın ve mutluluğun ön koşuludur.

 

 

 

 

ZAFER KALKINMA AJANSI

ZAFER KALKINMA AJANSI

Uzun süredir, Zafer Kalkınma Ajansını konuşuyoruz. Sorduk, soruşturduk, araştırdık. Bilgilendik.
BİLGİ'nin beşte dördü İLGİ, bilgilenmek için ilgilenmek gerekiyor. İlgimizin karşılığını bilgi ve
destek olarak gördük. Ajansa Obasya Turizm Geliştirme Kooperatifi olarak "Yunt Dağlarında Zaman
Geçidi Müzesi" adı altında bir proje sunduk. Proje Yunt Dağlarında aldığımız 102.000 metre karelik
bir alanda gerçekleştirilecek ve ülkemizin ilk Zaman Geçidi Müzesi olacak. Şimdi sıra, edindiğimiz
bilgileri paylaşarak, bu önemli kuruluşumuzun tananmasına katkıda bulunmada.
Kalkınma, yeni kurumlar ve yeni kavramlarla oluyor. Yeni Kurumlardan birisi Kalkınma Ajanslarıdır.

Yeni kavram da, Projeciliktir. Ajanslarla birlikte proje kavramı da anlam ve önem kazanarak öne
çıktık
Ulusal kalkınmanın yerelden güçlendirilmesi, bölgesel potansiyellerin yerelde yoğunlaşan çalışmalarla
harekete geçirilmesi, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarının azaltılmasını hedefleyen Zafer
Kalkınma Ajanslarının desetkelenmesi, kaynaklarının çoğaltılması ve etkinleştirilmesi gerekiyor.
Edindiğimiz bilgilere göre, T.C. Zafer Kalkınma Ajansı, Afyonkarahisar, Kütahya, Manisa ve
Uşak illerimizi kapsayan bölgede hizmet vermek üzere 14.7.2009 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı
ile kurulmuştur. Ajansın Genel Sekreterliği Kütahya ilimizdedir. Afyonkarahisar, Manisa ve
Uşak illerimizde Genel Sekreterliğe bağlı Yatırım Destek Ofisleri hizmet vermektedir. T.C Zafer
Kalkınma Ajansının Kütahya'da bulunan Genel Sekreterliğini ve İlimizdeki Yatırım ve Destek Ofisini
görme, çalışanlarını yakından tanıma fırsatım oldu. Çağdaş yapılanmayı, yardımsıver, güler yüzlü
çalışanlarını görünce, keşke ayın manzarayı diğer Devlet Dairelerinde de görebilsek diye geçirdim
içimden. Göördüğüm personelin tümü iyi eğitim almış konusunda uzman kişilerdi.
Zarer Kalkınma Ajansını üstlendiği görevler şöyle sıralanmış.: Bölgesel kalkınmayı ilgilendiren
konularda, kamu, özel kesim, sivil toplum temsilcileri ve bilim insanları arasında iletişim ve
işbirliğini geliştirmek, bu aktörlerin çalışmaları arasında bağlar oluşturmak suretiyle kalkınma
bilincini ve ivmesini arttırmak, bölgesel kalkınma konusunda koordinatör ve katalizör bir
rol üstlenmek. Bölgenin kaynak ve olanaklarını tespit etmeye, iktisadi ve toplumsal gelişmeyi
hızlandırmaya, rekabet gücünü arttırmaya ve potansiyel gelişim alanlarını ön plana çıkarmaya yönelik
araştırmalar yapmak. Bölgede yerli ve yabancı yatırımların stratejik ve planlı şekilde arttırılması
yönünde tanıtım ve rehberlik hizmetlerinde bulunmak. Ayrıca Ajans, söz konusu eksenlerdeki
amaçlara ulaşılması sürecinin hızlandırılması ve bölge için kritik öneme sahip faaliyetlerin kısa sürede
hayata geçirilmesi amacıyla mali ve teknik desteklerde bulunmaktadır. Bu desteklerden işletmelerimiz,
sivil toplum örgütleri, kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler yararlanabilmektedir. Ajansın
sunacağı mali destekler arasında, doğrudan finansman desteği (proje teklif çağrıları, güdümlü proje
destekleri ve doğrudan faaliyet destekleri), faiz desteği ve faizsiz kredi destekleri yer almaktadır.
Zafer Kalkınma Ajansını tanıyın, çağrılarına kulak verin. adresi www.zafer.org.tr olan Web sitesini
izleyin. Yolunuz düşerse Zafer Kalkınma Ajansının Bülent Koşmaz Hizmet Binasında bulunan
bünosuna uğrayın, bakarsınız sizde bir proje yaparsınız, projeniz beğenilir ve kalkınmaya katkıda
bulunmuş olursunuz. Zafer Kalkanmı Ajansı gibi kuruluşlara hersaman ihtiyacımız olacaktır. Bu
kuruluşlar kalkınmanın motorlarıdır. İyi ki, Zafer Kalkınma Ajansı var...

KOCA YÜREK BÜLENT KOŞMAZ

KOCA YÜREK BÜLENT KOŞMAZ

 

Koca Yürek lakabının Bülent Koşmaz'a çok yakıştığını düşünüyorum. Küçük Dev Adam'da denebilir. O küçük adamın büyük bir yüreği ve büyük umutları vardı.

 

 

Bülent Koşmaz'ı 20 Haziran Cuma günü yitirdik. Haberi, Rıfat Uygur'la birlikte yaptığımız Manisa'da Yaşam Programında öğrendim. İnanamadım, inanmak istemedim. Haberi doğrulattıktan sonra, radyodan duyurma görevi bana düştü. Koca Yüreği yitirdik dedim. Adı ve anısı yaşatılacak dedim. Yapımına emeğinin geçtiği Manisa Ticaret ve Sanayi Odası Binasına "Bülent Koşmaz Hizmet Binası" adı verilmeli dedim. Hemen aklıma gelenler bunlar oldu. Sonra, eşi Saadet Koşmazı, kızlarını ve damatlarını düşündüm. Bu acıya katlanmak biziim içiin zor olduğuna göre onlar için çok daha zor olacaktı biliyorum.

Beş altı yıl önce Bülent Koşmaz'ı yakından tanıma fırsatı buldum. Sanırım o da beni aynı dönemde daha yakından tanıdı. birbirimizi tanımadan önce ayrı saflardaydık. Ayrı düşüncelerimizin dostluğumuzu zenginleştirdiğini ikimiz de sonradan öğrendik. 

Üçpınar'da kurduğumuz konut kooperatifinin ortağıydı. Obasya Turizm Geliştirme Kooperatifine de ortak olmuştu. Biliyorum kurduğum her kooperatife ortak olacaktı. Çünkü aramızda giderek güçlenen bir güven oluşmuştu.

 

Adı Koşmaz olup da, hizmete bu kadar hızlı koşan bir başka insan tanımadım.  Yıllarca onu aramızdan alan illet hastalıkla birlikte yaşadı. Yaşam bağları çok güçlüydü. Bir gün, bir ucu burnunda diğer ucu elindeki torbadaki şişede olan bir hortumla geldi toplantıya. Yara bantlarıyla tutturulmuştu hortum. O hiçbir şey yokmuşcasına, toplantıya katılıyor, konuya yoğunlaşıyor ve düşüncelerini söylüyordu.  Çalışkanlığı ile örnek gösterilecek bir insandır Bülent Koşmaz.

 

Manisa Tarzanı'nın yaşam öyküsünü derlemiştim, Manisa Tarzanı'nı tanıyanlarla konuşarak. Sonra derlediğim o yaşam öyküsünden Manisa Tarzanı filmi yapılmıştı. Bülent Koşmaz'ın yaşam öyküsü de derlenmeli, kitap haline getirilmeli. Hatta film yapılmalı. Manisa Tarzanı için bir tanım yapmıştım 'Es geçileni iş edinene Tarzan denir' şeklinde. Bülent Koşmaz'da çok insan tarafından es geçilen kente hizmeti iş edindiği için O da bir Tarzan"dır. Kente Hizmet Tarzanı, Koca yürek.

 

Bülent Koşmaz'ı seven Manisalıların O'nun adını ve anısını yaşatacaklarından hiç kuşkum yok. Yapımına öncülük ettiği binaya  "Bülent Koşmaz Hizmet Binası"nı vererek başladılar işe. Yapımına başlanılacak olan fen lisesine de "Bülent Koşmaz Fen lisesi" adı verilecekmiş. Yakışır vallahi.

 

Bülent Koşmaz'ı yakından tanıma fırsatım olmasaydı, böyle bir yazı yazamazdım. İnsanları değerlendirmeden önce tanımak gerek. Tanımak için görüşmek gerek. Birlikte çalışmak gerek. Birlikte sorumluluk yüklenmek gerek. Ben yakından tanıyınca gördüm o küçük adamın kocaman yüreğini.

 

Gülmesini bilen insanları oldum olası sevmişimdir. Bülent Koşmaz gülmeyi seven bir insandı. Öfkesi de gülmesi de yakışıyordu O'na...

 

Manisa'da iz bırakan az sayıdaki insanlardan birisi de Bülent Koşmaz'dır. O geride, Sadece Sanayi ve Ticaret Odasını, yapımına emeği geçen, Organize Sanayi Bölgesini bırakmadı. O Onu yürekten seven dostlar bıraktı geriye. İyi ki, Bülent Koşmaz'ı yakından tanıma fırsatı bulmuşum.  Onunla olduğum her toplantıdan bir şeyler öğrenerek ayrıldım. O insanı çoğaltan birisiydi. sevgiyi ve bilgiyi paylaşarak büyüten birisiydi. Kendisi hastalık nedeniyle eriyip gidiyordu ama, sevgi dolu gözleri ve koca yüreği hiç küçülmedi.

Rahat uyu, seni hiç unutmayacağız Koca Yürek Bülent Koşmaz. Sen hizmetlerinle, gülen yüzünle ve kocaman yüreğinle hatırlanacaksın hep...

 

 

 

EĞİTİM ŞART

EĞİTİM ŞART

Sorunların kökeninde ekonomik yetmezliğin olduğu söylenir genellikle. Bu genelleme kökten yanlış. Yaşanılan sorunların kökeninde,  ekonomik yetmezlikten çok,  insan yetmezliği var. Asılında ekonomik yetmezliğin kökeninde de insan yetmezliği yatıyor. Bu yetmezlik sayısal yetmezlik değil elbet.  Maşallah, insan kaynağımız sayı olarak az değil. Ancak, nitelikli insan gücümüz, girişimci insan gücümüz, düşünen, düşünce üreten, soran sorgulayan insan gücümüz, geleceği kavrayabilen  insan gücümüz  yeterli değil.  Girişimci, önder insan gücümüz yeterli değil.  Sorun, nitelikli insan sorunu. Bu sorun elbet eğitimle aşılacak. Başka yolu yok. Eğitim gerçekten şart.  

Yılların getirdiği kötü alışkanlıkları aşmak kolay olmuyor. Örneğin, zamanı akılcı kullanmayı öğrenemiyoruz bir türlü. Zamanı çok savurganca çok hovardaca kullanıyoruz. Hiçbir toplantı zamanında başlatılamıyor. Zamanı akılcı kullanamayanlar, parayı da, başka kaynakları da akılcı kullanamıyorlar. Kaynakları akılcı kullanamadığımız değerini bilmediğimiz gibi, sınırlı yetişmiş insan kaynağımızın da değerini bilmiyoruz.

Sorun insan sorunu demiştim. Gerçekten öyle, insanlar, ortak sorunların çözümünde ortaklaşa çalışmaktan uzaklaşıyorlar.  Her konuda insanları toparlayabilecek, birlikte çalıştırabilecek, aynı hedefe yönlendirebilecek lider insan sayısı parmakla gösterilecek kadar az.  “Arkadan gelenlerin önü açılmadığı için, lider yetiştirilemiyor.”  savının da haklı bir yönü yok. Lider özellikleri olan insan kendi yolunu kendisi açar. Önünü tıkayanları aşar geçer. Eğer bunu başaramıyorsa zaten lider özelliği yok demektir. Biz toplum olarak, marifet göstermek zorunda olduğumuz her yerde mazeret üretiyoruz. Mazeret üretmede üstümüze yok. İşler mi aksıyor? “Para yok” de çık işin içinden. Ya da, “mevzuat izin vermiyor.” de. Yıllardır böyle yapılmıyor mu?

Liderlik önemli, hem de çok önemli. Liderliği yazmak istiyordum. ancak, ben henüz konuya giremedim.  Yönetici iyiyse sonuç iyi. Yönetici kötüyse sonuç kötü. Başarı ya da başarısızlık sistemden kaynaklanmıyor. Başarı ya da başarısızlık yöneticiden kaynaklanıyor. Başarının da başarısızlığın da tek sahibi yöneticidir.

 

1974 yılından bu yana kooperatifçiliğin içindeyim. Hem kırsal hem kentsel kooperatiflerde yöneticilik yaptım. Fırsat buldukça, düşüncelerimi, birikimlerimi kamuoyu ile paylaşmaya çalıştım. Yazdım. Konuştum. 1996 yılında yazdığım Kent Kooperatifçisinin Kitabı’nda,  Yeni Manisa Projesi’nden yola çıkarak, kent kooperatifçiliğine ilişkin düşüncelerimi aktarmaya çalıştım. Altını çizerek ve yürekten inanarak söylüyorum. Başarı ne yasada ne parada. Başarı insanda...

 

Zaman zaman başarılı firmalar, dernekler, kooperatifçiler ortaya çıkıyor. Başarılı kuruluşların özelliklerini gözlemeye çalıştım. “Başarılı yönetici kimdir?” sorusuna yanıt aramaya çalıştım.

Başarılı yönetici:

-          Açık sözlü geniş görüşlü olur.

-          Toplum sorunlarını çözmek için çalışmaktan,  topluma yardımcı olmaktan zevk duyar.

-          Davranışları tutarlı, önyargısız, özverili ve haktanır olur.

-          Olayları izler, yorumlar, doğru karar verir.

-          Toplum çıkarlarını kendi kişisel çıkarlarının üstünde tutar.

-          Başarılara hiçbir zaman kendisi sahip çıkmaz.

-          Yönetici olmanın sağladığı olanakları kendisi  için kullanmaz.

-          Gerektiğinde özür dilemeyi ve teşekkür etmeyi bilir.

-          Yeniliklere açık olur.

-          Düşündüklerini açıklamasını, toplumu etkilemesini bilir.

-          Demokratik kurallara saygılıdır.

-          Kin ve nefreti yüreğini yük etmez.

-          Sabırlı, soğukkanlı, hoşgörülü olur.

-          “Ben” demez, “biz” der.  “Yaptım, başardım.” demez . “Yaptık, başardık.” der. “Yapınız” demez. “Yapalım” der.

-          İşleri zorla, baskıyla değil, çevresinin sevgisini kazanarak, özendirerek yaptırır.

-          Ortaklar ve çalışanlar  arasında kaynaşmayı, giderek güçlenen dayanışmayı sağlar.

 

 

Başarılı bir önder, insanı, doğayı,seven, sevdiği için sevilen, çevresine değer veren, sayan ve sayılan kişidir. Ve başarılı bir önder, ilkel insanın didiştiğini uygar insanın uzlaştığını bilir. Önder didişmez uzlaşır...