Machiavelli’de nereden çıktı demeyin.
Siyaset
üzerine yazayım derken, ilk önce modern siyaset felsefesinin başta gelen
isimlerinden biri olan, Machiavelli’yi incelemek istedim. Yazdıkları ilgimi
çekti. Notlar aldım. Ve Machivelli üzerine yazmaya karar verdim.
Söyleşiler
adlı yapıtında politika yazılarını bir araya getirmiş, “Savaş Sanatı” adlı
eserinde ise ileri savaş taktiklerini incelemiştir. Kalıcı ününü Prens adlı
başyapıtına borçludur. 1513 tarihli bu yapıt nedeniyle adı politikada aldatıcı taktiklerin kullanımını içeren bir siyaset
yapma biçimi olan makyavelizm terimiyle özdeşleşmiştir.
“Amaca
giden her yol mübahtır.” diyor. Machiavelli’nin gözlemleri,
alışılmışın çok ötesinde bir yapıya sahip; “Kötüler kazanmaya daha yakın.”
diyor. Neden İyi İnsanlar Kazanamaz? Sorusunun yanıtın, Machiavelli’nin
“Prens” adlı eserinde bulmak mümkün. Kötü insanların iyi
insanlara göre bazı avantajları olduğunu belirtiyor ve bunlardan birinin
“kurnazlık” olduğunu söylüyor. “Kötü insanlar, amaçlarını daha ileriye götürmek
için kurnazlığa hazırdırlar. Ahlak ilkelerine bağlı kalmadıklarından dolayı;
yalan söylemeye, olguları değiştirmeye, tehdit etmeye ya da şiddete başvurmaya
her zaman hazırdırlar. Bu yolla dünyayı ele geçirirler.” diyor…
Neden
İyi İnsanlar Kazanamaz? Sorusuna da yanıtı var: Çoğunlukla insanlarda, “iyi bir
insan olmanın yolu, iyi hareketlerde bulunmaktan geçer” inanışı vardır. Kişi
yalnızca iyi amaçlara sahip değildir, bu amaçları iyi yolla gerçekleştirme
isteğine de sahiptir. Eğer iyi bir insan adaletli bir dünya istiyorsa, bunu iyi
yollarla gerçekleştirme isteğine sahiptir. İnsanları korkutarak değil,
sağduyularıyla adalete teslim olmalarını ister. Kişi, insanların iyi olmasını
istiyorsa, düşmanlarına da iyilik gösterir, zalimlik
değil. Machiavelli’ye göre iyi insanların sadece iyi hareket ederek
dünyayı daha iyi bir yere getirme çabaları işe yaramıyor. Kitabında; Floransa
ve geçmişteki İtalyan eyaletlerinde iyi prenslerin, devlet üyelerinin ve
tüccarların daima başarısız olduğundan bahsetmiştir. Bunu engellemek için ise
şu görüşü savunur: “Kişi istediği kadar iyi olabilir fakat iyi hareket etmeye
fazlasıyla bağlı olmaması gerekir. Kötü insanların kullandığı hileleri ödünç
alıp onlara karşı kullanmayı bilmelidir. İyi insanlar da kılıç tutar, savaşır
ve gerektiğinde kurnazlık yapar. Musa, iyilik ve adalet için Firavunla
savaşmıştır.”
Machiavelli,
kitabında kazanmak için kötü olun demiyor elbet; iyi insanların kötülerden ders
çıkartması gerektiğini anlatıyor. Sadece iyi olmayı değil, etkili olmayı da
savunuyor. İyi bir insan olsak bile, mesleğimiz ne olursa olsun, hayatın her
yerinde kurnaz ve hilekar insanlar ile karşılaşacağız ve bu insanların
uyguladıkları yöntemleri bilip bunlara göre hareket etmeliyiz. Aslında
Machiavelli tam da bundan bahsediyor: “İyi insanlar, karşılarındaki insanların kendilerini
nasıl korkutacağını, tatlı sözle kandıracağını ve tuzağa düşüreceğini bilmeli.
İyi siyasetçi, kötü siyasetçiden; saf bir girişimci, kurnaz bir girişimciden
bir şeyler öğrenmeli.”
Başardıklarımızın
toplamıyız, niyet ettiklerimizin değil. Doğruluğu, iyiliği ve erdemi
önemsiyorsak ve sadece doğrucu, iyi ve erdemli bir şekilde hareket ediyorsak,
bununla bir yere varamayacağımızı savunuyor Machiavelli.
Machiavelli’yi
okurken, aklıma İsmet İnönü’nün “Bir memlekette, namuslular, namussuzlar kadar
cesur olmadıkça, o memlekette kurtuluş yoktur” sözü geldi aklıma. İyiler ve
kötüler mücadele ederlerken, kötüler 1-0 önde başlıyorlar. Hatta
2-0 Hatta daha bile fazla. İyiler kötülerin yöntemlerini öğrenmeden
ve onlar gibi hareket etmeden kazanmazlar diyor özetle Machiavelli. İyiler
kötülerin yönetmelerini öğrenmeden, kötülerin hakkından gelemezler. İyilerin
kazanması için daha çok mücadele etmeleri gerekiyor. İyiler ancak
kötülerden daha çok çalışarak kazanır…