Birleşmiş Milletler
tarafından 2012 yılının “Uluslararası Kooperatifler Yılı” ilan edilmesinin
ardından, T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığı, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Türkiye Koop’un katılımıyla “Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem
Planı” hazırlandı. T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel
Müdürlüğü tarafından bastırılıp dağıtılan Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve
Eylem Planını birkaç kez okudum. İsterdim ki bu kitap daha çok bastırılsın, tüm
bakanlıklara tüm ilgili kurum ve kuruluşlara tüm kooperatiflere dağıtılsın.
Ancak, gördüm ki, bu güzel plandan, planı hazırlayan bakanlıkların dışındaki
diğer bakanlıkların ilgili kurum ve kuruluşların haberi yok. Bunu planın
başarısını olumsuz etkileyecek bir eksiklik olarak görmeli plan yeniden
çoğaltarak dağıtılmalı ve illerimizde Kooperatifçilik
Çalıştayları düzenlenmelidir
21 Aralık Dünya
Kooperatifçilik Günü ülkemizde nasıl kutlanacak merak ediyorum. Başbakanın,
ilgili Bakanların, Parti Liderlerinin konuya ilişkin açıklamaları olacak mı
bakalım.
21 Aralık Dünya Kooperatifçilik
Günü’nde, kooperatifleri unutanlara, kooperatifler olmadan, yoksulluğu aşmanın,
gelir dağılımında adaleti sağlamanın, konut üretmenin ve sağlıklı kentler
kurmanın mümkün olmadığını hatırlatıyor ve gelişmiş ülkelerin kooperatifçilikten
nasıl yararlandıklarını araştırıp görmelerini diliyorum. Dünyanın gelişmiş
ülkelerine baktığımızda Dünya yiyecek üretiminin 1/3’ü kooperatifler tarafından
üretildiğini görürüz. İspanya ve İtalya yiyecek üretiminin % 50’sini, Hollanda
ise % 83’ünü kooperatifler aracılığı ile yapıyor. İspanya’da sanayi
kooperatifleri başarılı çalışmalar sergiliyor. Amerika’da kırsal kesimde
elektrik dağıtımının % 90’ı kooperatifler eliyle yapılıyor. Gelişen
ülkelerin tümü kooperatifçilikten yararlanırken, biz neden yeterince
yararlanamıyoruz diye düşünüyorum.
21 Aralık 1844 tarihinde, Dünya Kooperatifçilik
hareketine öncülük eden ilk tüketim kooperatifinin İngiltere’de 28 dokuma
işçisince kuruluşundan bu yana 169 yıl geçmiştir. Kooperatifçiliği etkili bir
araç olarak gören ve kullanan ülkelerde kooperatifçilik o denli gelişmiştir ki,
bugün Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA) yaklaşık 90 ülkede, 207 ulusal,
9 uluslararası örgütü, 1 milyara yakın
insanı çatısı altında toplayan en güçlü sivil toplum örgütü durumuna gelmiştir.
21 Aralık Dünya
Kooperatifçilik Günü’nde Atatürk’ü saygıyla anarak, kooperatifçiliğe yaptığı
büyük katkıları da anımsamalıyız. Atatürk’ün kooperatifçilikle ilgisi, Cumhuriyetin
kuruluşundan önceye rastlamaktadır. Nitekim 1920’de TBMM’ne sunulan Kooperatif
Şirketler Kanunu Tasarısı’nda Meclis Başkanı olarak M.Kemal’in de imzası
vardır. 1925 yılında Atatürk’ün Tüketim Kooperatifçiliği ile özel olarak
ilgilendiği 24 Mart 1925 tarih, 586 sayılı yasa ile Ankara’daki memurlara
maaşlarının yarısı kadar ikramiye verilmesi, bunun da Ankara Memurlar Tüketim
Kooperatifi’ne anapara olarak yatırılması uygun görülmüştür. 1929’da Zirai
Kredi Kooperatifleri Kanunu çıkarılmıştır. 1931 yılında Türk Kooperatifçilik
Cemiyeti kurulmuştur. 1935 yılında Tarım Kredi ve Tarım Satış Kooperatifleri
yasaları çıkarılmıştır. 1936 yılında Atatürk’ün bir numaralı ortağı olduğu
Tekir Tarım Kredi Kooperatifi kurulmuştur. Kooperatifçiliğe yönelik her girişim
Atatürk’ün önderliğinde Atatürk’ün direktifiyle başlatılmıştır. Atatürk’ten
sonra hiç bir kamu yöneticisi kooperatifçiliğe Atatürk kadar sahip çıkmamıştır.
Kırsal ve kentsel alanda çekilen sıkıntıların bir nedeni de kooperatifçiliğe
yeterli desteğin sağlanmamasıdır.
Bugün kooperatiflerin tümü, kırsal ve kentsel kesimde ayakta kalma mücadelesi vermektedir. Var olduğu söylenen birçok kooperatif de, ismen var cismen yok gibidir Kooperatifler etkili demokrasi okullarıdır. İnsanlarımız kooperatiflerle ürünlerini değerlendirirken, konut edinirken, birlikte iş görme alışkanlığı da edinmektedirler. Kooperatiflerle hem demokrasi gelişir hem de barış kardeşlik ve dayanışma güçlenir.
21 Aralık Dünya Kooperatifçilik Günümüz Kutlu Olsun…
Bugün kooperatiflerin tümü, kırsal ve kentsel kesimde ayakta kalma mücadelesi vermektedir. Var olduğu söylenen birçok kooperatif de, ismen var cismen yok gibidir Kooperatifler etkili demokrasi okullarıdır. İnsanlarımız kooperatiflerle ürünlerini değerlendirirken, konut edinirken, birlikte iş görme alışkanlığı da edinmektedirler. Kooperatiflerle hem demokrasi gelişir hem de barış kardeşlik ve dayanışma güçlenir.
21 Aralık Dünya Kooperatifçilik Günümüz Kutlu Olsun…
Mustafa PALA
18.12.2013